Michał Kazimierz Radziwiłł (1702-1762), wojewoda wileński i hetman wielki litewski, w 1719 r. rozpoczął prowadzenie diariusza na stronach kalendarza, który prowadził niemal do śmierci (do 1761 r.). Dokument zachował się w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie[1]. Kopia pamiętnika została zdigitalizowana i jest dostępna w archiwum, zachowały się też oryginalne zapisy na kartach kalendarza, ale nie są one dostępne publicznie[2]. Driariusz został przepisany i podpisany przez Radziwiłła pod koniec każdego roku zgodnie z jego instrukcjami, potwierdzając w ten sposób autentyczność kopii.
Kiedy diariusz był przepisywany, czasami uzupełniano go, dodając teksty najważniejszych wygłoszonych przemówień lub odwołując się do protokołów z sesji i komisji. Książę skrupulatnie odnotowywał w nim miejsca, które odwiedził, liczbę przebytych kilometrów (mil), szlachtę, którą spotkał na drodze i którą odwiedził, urzędników Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a także dolegliwości zdrowotne. Bardzo ważne jest również uściślenie specyfiki pojęć: większość tego typu pamiętników nazywana jest w historiografii itinerariami, podobnie jak opisy dróg, którymi poruszali się podróżnicy, a sporządzone już przez uczonych spisy miejsc i dat odwiedzonych przez daną osobę również nazywane są itinerariami. Pamiętnik i itinerarium w jednym jest więc doskonałym źródłem do badania podróży magnata, jego życia codziennego, kontaktów towarzyskich, klientelskich i stylu życia. Próby skrystalizowania osobowości, cech sposobu życia i charakterystyki postaci są nieco trudniejsze. Pierwsze, powierzchowne spojrzenie na dziennik Radziwiłła Rybeńko sprawia wrażenie, że jego notatki zaczynają się i kończą lakonicznym zapisem domowych faktów. Jednak bliższe spojrzenie ujawnia, jak emocje i cechy charakteru autora przeplatają się z wieloma faktami.
[1] Kopia diariusza Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńko” (1702-1762), hetmana wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego s zapiskami z lat [1702] 1719-1761 r., Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawe (AGAD), Archiwum Radziwiłłów (AR), dz. II, sygn. II-80.